Turski radnik na Moravskom koridoru autoputa je sasvim slučajno pronašao mač prilikom iskopavanja terena u pesku u koritu Zapadne Morave kod naselja Koševi. Moravski koridor će savremenim auto putem spojiti po drugi put u istoriji Srba istočnu, južnu i zapadnu Srbiju. Kažemo po drugi put jer su to već uradili Rimljani prilikom svojih osvajanja i već tada su definisani logistički koridori iako moramo priznati da vlada mišljenje da Rimljani nisu puno znali o logistici, transportu i snabdevanju… Naravno ove rute za snabdevanje naroda i trgovinom robom bile su poznate i daleko ranije ali nema zapisa.
Pronađeni mač je prvi trag koji pokazuje gde se vojska kretela i sa kojim ciljem. U vreme Cara Justinijana sredinom 6 veka napravljena je trgovačka ruta iz pravca Grčke ka Kuršumliji a po prvi put ka sadašnjem Dubrovniku i Jadranskom moru. Caričin grad , prvo urbano naselje sa vodovodom, kanalizacijom i javnim kupatilima (a po nekim zapisima i prvo mesto gde su se Srbi molili Bogu jer je grad imao prvu crkvu na ovim prostrorima) nedaleko od grada Lebana. Tadašnji trgovci su robu prevozili konjima a zapisi kažu bar tri puta mesečno… Vojnici i trgovci su se odmarali i kupali na izvorima sadašnje Sijarinjske banje gde su kao i tada bili izvori besplatne tople vode tokom cele godine . Prema zapisima iz tog vremena jedina ruta je bila od Lebana do Skadarskog jezera.
Pronađeni mač kod Kruševca osvetlio je novu rutu ka Zapadnoj Srbiji. Naime iako se naučna istraživanja tek rade pronađeni mač je autentično oružje iz perioda od 1200 do 1100 godina pre naše ere na prelazu između bronzanog i gvozdenog doba. A upravo tada krenula je trgovina ovim našim krajevima i traganje za najkraćim putevima kako bi se roba što pre dopremila i prodala – kako sa one tako i sa ove strane Save i Dunava i reke Morave. Mač je nepogrešivo pokazao prve trgovačke rute iz pravca Kruševca prema Jadranskom moru i zapadnoj Srbiji.
Nosili su ga vojnici koji su obezbeđivali puteve i trgovačke konvoje. Veruje se da je vlasnik mača bio pripadnik naroda iz Alpskih zemalja odakle je i došla prva organizovana vojska. Zadatak te vojske je bio da obezbeđuju trgovce i rudare koji su nosili robu u dva pravca – linijom sadašnjeg Koridora 10 kao i iz pravca Grčke prema Kruševcu pa onda prema zapadu do Loznice i reke Drine prema unutrašnjosti sadašnje Bosne i Hercegovine i Dalmacije. Te dve rute su bile dominantne za prolaz ne samo ljudi već i robe u ovom delu Balkana. Upravo tim putem u prva srpska naselja došli su i rudari iz Sasa (Saksonci iz današnje Nemačke) jer se brzo pročuo glas da je potez od Kuršumlije do Kosovske Mitrovice izuzetno bogat bronzom, olovom, zlatom i srebrom.
Prve zabeleške o dolasku rudara Sasa (Saksonci) postoje iz 1250 godine (iako se veruje da su dolazili mnogo ranije na naše prostore) a njima se pripisuje početak rada rudnika u Trepči kod Kosovske Mitrovice. Dobar deo iskopanog srebra i zlata je upravo išao rutom preko Kruševca a gde je i pronađen mač.
Zašto je sa pozicije logistike veoma bitna ova lokacija kao i izgradnja Moravskog korodora autoputa? Ponovo je shvaćena bitna stvar kao u vreme kada je ovaj mač zagubljen pored Morave da se mora spojiti istočna i zapadna Srbija jer je to preduslov ekonomskog rasta cele Srbije i daleko brže razmene roba. Verovali ili ne iz Leskovca se na primer putovalo do Užica ili Loznice i po 6 sati i to veoma lošim putevima. Sada se taj put skraćuje na najviše par sati.
Šta to znači za troškove kompanija i logističke provajdere – suvišno je pričati. Sada jedan šleper može bez problema da u manjem roku od 24 časa obavi zbirni transport u nekoliko gradova Srbije od istoka ka zapadu bez problema. Ranije je to bila nemoguća misija. Tako je antički mač izlazeći na svetlost dana ponovo ukazao da je lokacija kod Kruševca bila centar ukrštanja logističkih puteva i tokova robe još u ta davna vremena.
